Giriş
Pandemi, çalışma hayatında köklü değişikliklere yol açmış ve uzaktan çalışma uygulamaları birçok sektörde kalıcı hale gelmiştir. Türkiye'de uzaktan çalışmayı düzenleyen yasal çerçeve, 4857 sayılı İş Kanunu'na 2016 yılında eklenen 14. madde ile belirlenmiştir. Ancak, pandeminin ardından bu düzenlemelerin uygulanmasında yeni zorluklar ve ihtiyaçlar ortaya çıkmıştır.
1. Uzaktan Çalışmanın Yasal Çerçevesi
Uzaktan çalışma, İş Kanunu’na göre "işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında evinde veya teknoloji destekli başka bir yerde iş görme edimini yerine getirdiği çalışma modeli" olarak tanımlanır.
Uzaktan Çalışma Sözleşmesi: İş Kanunu, bu çalışma biçiminin yazılı bir sözleşmeyle yapılmasını zorunlu kılar. Bu sözleşmede işin niteliği, ücret, ekipman kullanımı ve işçi hakları gibi hususlar yer almalıdır.
Çalışma Süreleri: Uzaktan çalışmada, fazla mesai ve dinlenme süreleri konusundaki düzenlemeler aynen geçerlidir. Ancak bu sürelerin takibinde işverenin yükümlülükleri artmıştır.
2. Pandemi Sonrası Meydana Gelen Sorunlar
a. Çalışma Sürelerinin Belirsizliği
Uzaktan çalışmada, iş ve özel hayatın iç içe geçmesi, çalışanlar açısından tükenmişlik sendromuna yol açabilir. İşverenlerin, çalışanların dinlenme hakkını koruyacak düzenlemeler yapması önemlidir.
Çalışanın "mesai saatleri dışında ulaşılabilir olmama hakkı" (disconnect hakkı) üzerine tartışmalar artmıştır.
Avrupa’da bazı ülkeler bu hakkı yasallaştırırken Türkiye’de henüz bir düzenleme bulunmamaktadır.
b. İş Kazaları ve İşverenin Sorumluluğu
Uzaktan çalışma sırasında meydana gelen kazaların "iş kazası" sayılıp sayılmayacağı konusunda belirsizlikler bulunmaktadır. Yargıtay kararları, işverenin sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlama yükümlülüğünün, uzaktan çalışmada da devam ettiğini belirtmiştir.
c. Ekipman ve Maliyetlerin Karşılanması
Uzaktan çalışmada kullanılan ekipmanların (bilgisayar, internet, elektrik vb.) maliyetini kimin karşılayacağı sıkça tartışılmaktadır. İş Kanunu, bu maliyetlerin işverene ait olduğunu belirtse de uygulamada farklılıklar gözlemlenmektedir.
3. İşveren ve Çalışanlar İçin Tavsiyeler
a. İşverenlere Tavsiyeler
Sözleşmelerin Güncellenmesi: Uzaktan çalışma sözleşmelerinde ekipman desteği, mesai saatleri ve güvenlik önlemleri açıkça belirtilmelidir.
Teknolojik Altyapı Sağlanması: İşveren, çalışanın verimli bir şekilde iş yapmasını sağlayacak teknolojik altyapıyı temin etmelidir.
Psikolojik Destek Programları: Çalışanların tükenmişlik ve stres gibi sorunlarını önlemek adına destek programları sunulabilir.
b. Çalışanlara Tavsiyeler
Haklarını Bilmek: Çalışanlar, fazla mesai ve dinlenme süreleri konusunda bilgi sahibi olmalı ve haklarını talep etmelidir.
Çalışma Alanını Düzenlemek: Uzaktan çalışmanın verimliliğini artırmak için ergonomik bir çalışma ortamı oluşturulmalıdır.
Comments